Sterylizacja narzędzi chirurgicznych – dezynfekcja, mycie

Dekontaminacja i odkażanie narzędzi chirurgicznych

Dekontaminacja narzędzi chirurgicznych to proces, który polega na redukcji czynników biologicznych takich jak bakterie, wirusy, grzyby czy inne drobnoustroje chorobotwórcze. Odkażanie narzędzi chirurgicznych musi być przeprowadzane zawsze, kiedy mogłoby dojść do przeniesienia choroby zakaźnej lub zakażenia. Proces ten pozwala zapobiegać zakażeniu tkanek, a także jałowych powierzchni, ograniczając w ten sposób ryzyko powikłań pozabiegowych. Składają się na niego procedury takie jak:

• mycie,
• dezynfekcja,
• sterylizacja.

Mycie narzędzi chirurgicznych, a w tym uchwytów do skalpeli, może odbywać się pod bieżącą wodą lub za pomocą urządzeń takich jak myjnia-dezynfektor lub myjnia ultradźwiękowa. Dezynfekcja narzędzi chirurgicznych przed zabiegiem może być wykonywana metodą termiczną, metodą chemiczną tudzież metodą termiczno-chemiczną.

Sterylizacja narzędzi chirurgicznych może być wysoko- albo niskotemperaturowa (inaczej nazywa się ją sterylizacją chemiczną). W pierwszym przypadku do jej przeprowadzenia wykorzystuje się parę wodną, suche gorące powietrze lub podczerwień. W drugim najczęściej stosowane są: tlenek etylenu, promieniowanie jonizujące, formaldehyd, nadtlenek wodoru i ozon.

Wstępna dezynfekcja narzędzi chirurgicznych – o czym pamiętać?

Jednym z najważniejszych etapów dekontaminacji jest wstępna dezynfekcja narzędzi chirurgicznych, która ma za zadanie usunąć z ich powierzchni mikroorganizmy, a w szczególności biologiczne czynniki chorobotwórcze. Do jej przeprowadzenia można użyć czynników chemicznych, takich jak preparaty dezynfekujące, a także czynników fizycznych, takich jak ciepło wilgotne.

Aby dezynfekcja narzędzi chirurgicznych była jak najbardziej skuteczna, należy poświęcić na nią odpowiednią ilość czasu. W przypadku użycia metod chemicznych, niezwykle ważne jest także stężenie preparatu dezynfekującego. Kiedy wstępna dezynfekcja narzędzi chirurgicznych jest przeprowadzana przy użyciu metod fizycznych, istotnymi czynnikami wpływającymi na jej skuteczność jest wysokość temperatury oraz stopień wilgotności.

Dezynfekcja manualna narzędzi medycznych – jak przebiega?

Dezynfekcja narzędzi chirurgicznych może być przeprowadzana manualnie lub maszynowo. W tym drugim przypadku konieczne jest jednak posiadanie myjni-dezynfektorów oraz komór dezynfekcyjnych. Dezynfekcja manualna narzędzi chirurgicznych polega na ich ręcznym zmywaniu i przecieraniu. Jak dokładnie przebiega?

Dezynfekcja narzędzi chirurgicznych metodą manualną wymaga dokładnego przemycia ich powierzchni poprzez przecieranie, nawilżanie, a także zanurzanie całych instrumentów w odpowiednim preparacie. W przypadku niektórych narzędzi, niezbędne jest także wypełnianie płynem dezynfekcyjnym wolnych przestrzeni.

Manualne mycie i dezynfekcja instrumentarium medycznego wymaga zastosowania roztworów preparatów chemicznych o różnych właściwościach. To jakiego preparatu użyć w danym przypadku zależy m.in. od rodzaju dezynfekowanego narzędzia, a także od znanego lub przewidywanego skażenia. Substancjami aktywnymi mogą być w nich związki na bazie chloru, alkohole, aldehydy czy też związki nadtlenowe.

Jak wykonać sterylizację skalpela oraz innych narzędzi chirurgicznych?

Kiedy manualne mycie i dezynfekcja instrumentarium medycznego zostaną już zakończone, w przypadku sprzętu o wysokim ryzyku przeniesienia zakażenia, konieczna jest jeszcze sterylizacja. Dzięki niej na powierzchni narzędzi chirurgicznych dochodzi do zniszczenia wszystkich żywych form drobnoustrojów. Jak powinna wyglądać sterylizacja skalpela i innych narzędzi chirurgicznych?

Wiele zależy od konkretnej metody sterylizacji. Tak jak już wspomnieliśmy, ta może być wysoko- albo niskotemperaturowa. Do sterylizacji wysokotemperaturowej skalpeli i innych instrumentów chirurgicznych wykorzystuje się parę wodną pod ciśnieniem. Odbywa się to w specjalnym autoklawach – grawitacyjnych albo próżniowych. Procedura ta trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Do tego należy doliczyć jednak jeszcze czas, jaki zajmuje etap suszenia.

Do sterylizacji niskotemperaturowej narzędzi chirurgicznych ze stali nierdzewnej, tytanu czy ceramiki bardzo często stosuje się ozon. Ma on bardzo silne właściwości utleniające. Cykl sterylizacji trwa wtedy od 2 do 4 godzin.

Wynikiem sterylizacji, poprzedzonej myciem i dezynfekcją narzędzi chirurgicznych, takich jak skalpele, igłotrzymacze Mathieu czy pincety typu Adson jest sterylność wyrobu. Aby ją zachować, konieczne jest zapakowanie ich w opakowanie sterylizacyjne pierwotne zapewniające im szczelność mikrobiologiczną, a także późniejsze aseptyczne otwarcie.